Beroepsziekten krijgen steeds meer aandacht in politiek

Maar zijn er goede cijfers?
Staatssecretaris Van Ark bezocht in oktober de Waalbrug in verband met de problematiek van chroom-6. Algemeen is de politiek veel actiever op het punt van beroepsziekten. Dat is een opsteker voor de arboprofessionals. Arbeidshygiënisten trekken ook aan gerichte preventie.

Vergemakkelijking schadeafhandeling
Een tegemoetkoming aan getroffenen van het Organo Psycho Syndroom? In december 2018 weigerde staatssecretaris Van Ark die. Dat was tegen de zin van de Tweede Kamer, 147 leden dwongen haar per motie tot een “eenmalige coulanceregeling” voor de OPS-slachtoffers.
Bij de troebelen rond chroom-6 nam ze in maart dit jaar zelf initiatief. Ze stelde een commissie vergemakkelijking schadeafhandeling beroepsziekten in, toegespitst op beroepsziekten door gevaarlijke stoffen. Opdracht was “..uitgangspunten te formuleren voor compensatie door werkgevers en de uitvoering ervan.” Te denken is bijvoorbeeld aan een wet inzake een aansprakelijkheidsverzekering voor beroepsziekten, zo lichtte de bewindspersoon toe in de Tweede Kamer commissie voor SZW van 5 september.

Moties met 150 stemmen vóór
Kamerleden Gijs van Dijk (PvdA) en Bart van Kent (SP) dwongen haar weer een stapje verder. Bij stemmingen op 1 oktober steunden 150 Kamerleden hun motie: “De Kamer .. constaterende dat de ziekmakende werkplek geheel buiten beeld blijft bij de Inspectie SZW omdat de bedrijfsarts een beroepsziekte enkel hoeft te melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten; verzoekt de regering, te onderzoeken op welke manier de Inspectie SZW beter zicht krijgt op waar beroepsziekten ontstaan om zo nodig ook beter te kunnen handhaven.” Eveneens 150 stemden voor hun motie om “.. het instellen van een onafhankelijk claimbeoordelingsinstituut als een van de mogelijkheden onder de aandacht te brengen bij de commissie vergemakkelijking schadeafhandeling beroepsziekten”.

Cijfers
In dezelfde periode publiceerde het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten cijfers. In het jaar 2018 kwamen er 3.854 meldingen van beroepsziekten door 761 bedrijfsartsen geregistreerd in de Nationale Beroepsziekteregistratie. Aldus het NCvB-nieuwsbericht.
Het rapport “Beroepsziekten in cijfers 2019” informeert meer. Het aantal meldingen is zo’n 800 minder dan een jaar eerder. Dit deels door het stoppen van collectieve meldingen uit de bouw. De figuur toont de verdeling naar aard van de beroepsziekten. Dit geeft een beeld waar er qua preventie werk aan de winkel is: niet het meest voor arbeidshygiënisten.

Incidentie
Er blijkt ook een daling, zij het relatief minder, van meldingen in het Peilstation Intensief Melden. Dit is meer representatief te achten. Er nemen 153 (cijfer 2018) toegewijde bedrijfsartsen in deel, ze zijn extra geschoold en hun ‘verzorgde populatie’ is bekend. Dit levert dus de ‘epidemiologische teller’.
Het hoofdstuk “Kerncijfers algemeen” in het rapport geeft nadere informatie dan ook alleen aan de hand van de PIM-resultaten. De 874 meldingen van beroepsziekten gedaan in 2018 zijn op te hogen: “Het aantal werkenden met een nieuwe beroepsziekte in de totale Nederlandse beroepsbevolking komt hiermee naar schatting op 11.129 werknemers in 2018.” De incidentie van beroepsziekten in Nederland is dan 0,2%.

Discussie over melding
Deze cijfers over meldingen van beroepsziekten zijn herhaaldelijk in discussie. Er is ondermelding, er zijn geen meldingen over beroepsziekten die zich pas na de pensionering openbaren (uitgezonderd asbestgerelateerde ziekten). De geschatte incidentie van 0,2% ligt ver onder de 3,2% die de Arbobalans 2018 meldde op grond van enquêtering van werknemers zelf. Algemeen was de aanname dat dat een overschatting is.

Verrassende informatie. Of verwarrende?
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu verzamelt gegevens over zo’n zestig veel voorkomende ziekten, onder meer met huisartsenregistraties. Het instituut schatte het arbeid-gerelateerde deel. De tabel[i] geeft de top tien beroepsziekten voor de werkzame beroepsbevolking.

Tabel: Top tien geraamd aantal nieuwe gevallen in een jaar

1. Contacteczeem                       111.500
2. KANS                                        88.200
3. Lage rugaandoening                70.000
4. Overspannenheid/burn-out      46.900
5. Depressie                                 15.400
6. Astma                                        11.900
7. PTSS                                        10.000
8. COPD                                         7.800
9. Knieartrose                                 5.300
10.Gehoorproblemen                      2.600
(Opgeteld                                    373.600)

Relevantie voor arbeidshygiënisten
Contacteczeem blijkt aldus fors meer voor te komen dan gedacht. Ook over astma en COPD bevatten de twee gegevensbronnen van het NCvB verwaarloosbaar kleine getallen.
Dit duidt op veel meer preventiewerk aan de winkel voor arbeidshygiënisten. Het wijst echter vooral op de noodzaak snel betere cijfers te krijgen over beroepsziekten c.q. door arbeid veroorzaakte gezondheidsschade. De feiten tot nog toe zijn opmerkelijk verwarrend.

De beste bron van het NCvB, vanuit ‘toegewijde’ bedrijfsartsen, komt op 11.129 nieuwe beroepsziekten in 2018.

  • Enquêtering onder werknemers zelf komt 16 keer zo hoog uit, maar dat heet overschatting door belanghebbenden.
  • Raming door het RIVM met onder meer met huisartsenregistraties komt 34 keer zo hoog uit.

In de ogen van ‘het grote publiek’ zal dit het imago van bedrijfsartsen en andere arboprofessionals niet ten goede komen.

Ton van Oostrum, november 2019

LINKS
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten  
PIM-nieuws
RIVM: volksgezondheidenzorg.info
Eerstgenoemde motie



[i] RIVM-site 12 november 2019